Иштин тартиби:

 

Эскертүү: Бардык учурда чыгырык аркылуу илинип жипке аракет эткен күч жүктүн  массасы менен эркин түшүү ылдамдануусунун көбөйтүндүсү (,  ) , б. а. жүктүн салмагы аркылуу табылат.

1. Тажрыйбалык ыкма

2.10-сүрөт

1.      Күч столун 2.10-сүрөттө көрсөтүлгөндөй кылып чогулткула.

2.     Үч чыгырыктын бирин  бурчка бекитип, ал аркылуу арта салынган илгичке  массадагы (илгичтин массасын эсепке алганда)  жүк илгиле. Бул жүктүн салмагы шакекчеге тук багытта таасир эткен  күчүн түзөт.  күчүнүн чоңдугун эсептеп 2.1-таблицага жазгыла.

Эскертүү: Илгичтин массасы 5  барабар.

 

3.     Экинчи чыгырыкты  бурчка бекитип, ал аркылуу арта салынган илгичке  (илгичтин массасын эсепке алганда) массадагы жүк илгиле. Бул жүктүн салмагы шакекчеге тук багытта таасир эткен  күчүн түзөт.  күчүнүн чоңдугун эсептеп 2.1-таблицага жазгыла.

4.     Тандоо жолу менен, шакекченин борбору күч столунун борбору менен дал келе тургандай кылып үчүнчү чыгырыктын жайгашуу бурчун жана чыгырык аркылуу илинген жүктүн  массасын аныктагыла. Бул маанилер аркылуу тең салмактоочу  күчүнүн чоңдугун жана  багытын эсептегиле.  күчү калган эки жүк менен шартталган  жана   күчтөрүнүн  натыйжалоочусун тең салмактайт. Аныкталган маанилерди 2.1-таблицага жазгыла.

 

Эскертүү: Шакекче ыкмасында тең салмактуулук абалы төмөнкү критерийлер менен аныкталат:

-    шакектин борбору столдун борбору менен дал келет;

-    шакекти бир аз жылдырып, кайра кое бергенде, ордуна келгендей болушу керек.

 

Таблица 2.1 Эки вектордун суммасын тажрыйбалык ыкма менен аныктоо

 

 

2. Түзүүчүлөргө ажыратуу ыкмасы

 

1. Кагаз бетинде  жана  векторлорун ,  координат окторунда түзүүчүлөргө ажыраткыла.  жана  векторлорунун табылган ,  түзүүчүлөрүн өз ара кошуп, адегенде натыйжалоочу , андан соң тең салмактоочу  күч векторунун чоңдугун жана багытын тапкыла. Натыйжаны 2.2-таблицага жазгыла.

 

Эскертүү:  жана  күчтөрүнүн чоңдугун жана багытын жогоруда каралган ыкмадагыдай алгыла.

 

 

Таблица 2.2. Эки вектордун суммасын векторлорду түзүүчүлөргө ажыратуу ыкмасы менен аныктоо

 

 

 

3. Геометриялык ыкма

1.      күч векторунун чоңдугун 0,49 деп кабыл алып, кагаз бетинде анын узундугун   0,1го 1 туура келгидей масштабда, тук бурч менен чийгиле.

2.       күч векторлорунун чондугун 0,98 деп кабыл алып, узундугун жогорудагыдай эле масштаб менен  күч векторуна карата тук багытта чийгиле.

3.     Векторлорду кошуунун үч бурчтук же параллелограмм эрежесинин негизинде  жана  векторлорунун суммасы болгон  натыйжалоочу векторун чийгиле. Сызгычтын жардамы менен бул вектордун узундугун өлчөп, канча  түзөрүн, ал эми транспортирдин жардамы менен вектордун горизонталдык окко карата бурчун өлчөп, күчтүн багытын аныктагыла. Алынган маанилерди 2.3-таблицага жазгыла.

4.     Ньютондун 3-законунун негизинде  күчүн тең салмактоочу  күчүнүн чоңдугун жана багытын аныктап, жогорудагы чиймеге толуктап чийгиле.

 

Таблица 2.3 Эки вектордун суммасын геометриялык ыкма менен аныктоо

 

 

Таблица 2.4 Үч ыкма менен аныкталган эки вектордун суммасын салыштыруу